Beylikdüzü Psikolog Tarık Türkmen ile Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavisi
Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?
Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB), bireylerin kontrol edemedikleri, tekrarlayan düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşünceleri yatıştırmak için gerçekleştirdikleri zorlayıcı davranışlar (kompulsiyonlar) ile karakterize edilen bir anksiyete bozukluğudur. OKB, kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyen, kaygı düzeyini artıran ve zamanla sosyal, mesleki ve kişisel yaşamını ciddi anlamda zorlaştıran bir durumdur.
Obsesyonlar
Obsesyonlar, kişinin kontrol edemediği ve sürekli zihnine gelen rahatsız edici düşünceler, imgeler ya da dürtülerdir. Bu düşünceler bireyde aşırı kaygı yaratır ve genellikle mantıksız olarak kabul edilir, ancak kişi bu düşüncelerden kaçamaz. Yaygın obsesyonlar arasında kirlenme korkusu, başkalarına zarar verme korkusu, simetri ihtiyacı ve kontrol edilemeyen cinsel ya da dini düşünceler yer alır.
Kompulsiyonlar
Kompulsiyonlar ise kişinin obsesyonlarıyla başa çıkmak ya da kaygısını azaltmak için tekrarladığı ritüel benzeri davranışlardır. Bu davranışlar, obsesyonların yarattığı kaygıyı geçici olarak hafifletir, ancak uzun vadede sorunu daha da derinleştirir. En sık görülen kompulsiyonlar arasında sürekli el yıkama, belirli şeyleri tekrar tekrar kontrol etme, sayma ve düzenleme gibi davranışlar vardır.
OKB'nin Belirtileri
OKB’nin belirtileri hem obsesif düşünceler hem de kompulsif davranışlar şeklinde kendini gösterir. Her bireyde farklılık gösterebilse de en yaygın belirtiler şunlardır:
Yaygın Obsesyonlar
- Kirlenme ve mikrop bulaşma korkusu: Kişi, mikrop bulaşacağı ya da kirlenme ihtimali olan nesnelerden kaçınma eğilimindedir.
- Zarar verme korkusu: Kendine veya başkalarına istemsizce zarar verme korkusu taşır.
- Düzen ve simetri takıntısı: Her şeyin mükemmel bir düzende olmasını isteme ve simetriye odaklanma arzusu.
- Saldırgan ya da uygunsuz cinsel veya dini düşünceler: Kişi, inançlarına veya değerlerine aykırı düşünceler nedeniyle suçluluk hissi yaşayabilir.
Yaygın Kompulsiyonlar
- Temizlik ve el yıkama: Mikrop korkusunu hafifletmek için sık sık temizlik yapma.
- Tekrar tekrar kontrol etme: Kapı kilidi ya da elektrik gibi şeyleri sürekli kontrol etme.
- Sayma ve düzenleme: Eşyaları simetrik ve düzenli şekilde yerleştirme ihtiyacı.
- Ritüel tekrarlar: Belirli hareketleri veya ritüelleri tekrar etme.
OKB’nin Nedenleri
OKB'nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte biyolojik, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir:
- Genetik Yatkınlık: Ailede OKB öyküsü olan bireylerde bu bozukluğun görülme olasılığı daha yüksektir.
- Beyin Kimyası: Beyindeki serotonin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği OKB semptomlarını tetikleyebilir.
- Çevresel Faktörler: Travmalar ve aşırı korumacı ebeveyn tutumları OKB’nin gelişimine katkıda bulunabilir.
OKB'nin Tedavi Seçenekleri
OKB tedavisi, genellikle terapi ve ilaç kombinasyonu ile yapılır. Tedavi seçenekleri şunlardır:
- Psikoterapi (Bilişsel Davranışçı Terapi - BDT): Özellikle Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (ERP) terapisi ile OKB’li bireylerin kaygı uyandıran durumlarla başa çıkmaları sağlanır.
- İlaç Tedavisi: SSRI antidepresanları, obsesif düşüncelerin ve kompulsif davranışların şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Stresi azaltmak için egzersiz, uyku düzeni ve sağlıklı beslenme gibi alışkanlıklar faydalıdır.
- Alternatif Tedaviler: Meditasyon ve yoga gibi stres yönetimi teknikleri kaygı düzeylerini azaltabilir.
OKB ile Yaşamak ve Başa Çıkma Yöntemleri
OKB ile başa çıkmak zor olabilir, ancak doğru stratejilerle bu süreç daha yönetilebilir hale getirilebilir. Bazı öneriler:
- Kendi farkındalığınızı artırın ve düşüncelerinizin tehlike yaratmadığını anlamaya çalışın.
- Gevşeme tekniklerini uygulayarak kaygınızı azaltın.
- Destek arayın: Aile, arkadaşlar veya bir destek grubuyla düşüncelerinizi paylaşın.
- Profesyonel yardıma başvurun: OKB belirtileri günlük yaşamınızı etkiliyorsa, bir uzmana başvurmak tedavi sürecini hızlandıracaktır.
